Διατήρηση γονιμότητας Fertilia by Genesis
wooden-01
wooden-02
διαβάστε το άρθρο

Διατήρηση γονιμότητας με κρυοσυντήρηση ωαρίων

*του Θωμά Σταυράκη Μαιευτήρα-Γυναικολόγου – Ειδικού Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής
Επιστημονικά Υπεύθυνος Fertilia

Ο μέσος όρος ηλικίας τεκνοποίησης αυξάνει σταθερά, ιδιαίτερα στις προηγμένες κοινωνίες. Όσο αυξάνει η ηλικία της γυναίκας, τόσο μειώνεται η γονιμότητά της. Πολλές γυναίκες γνωρίζουν ότι όσο μεγαλώνουν μειώνονται οι πιθανότητες για εγκυμοσύνη και διακατέχονται από άγχος, ειδικά αν δεν έχουν στην ζωή τους κάποιον σύντροφο. Η κρυοσυντήρηση ωαρίων αποτελεί τη βέλτιστη λύση για τη διατήρηση γονιμότητας «σταματώντας το βιολογικό ρολόι».

Γιατί μειώνεται η γονιμότητα όσο αυξάνεται η ηλικία;

Η μείωση της γονιμότητας προκαλείται κυρίως από την μείωση της ποιότητας των ωαρίων. Η ποιότητα ωαρίων αναφέρεται στη δομή και των αριθμό των χρωμοσωμάτων τους.

Κάθε γυναίκα γεννιέται με έναν πολύ μεγάλο αριθμό ωαρίων στις ωοθήκες της. Τα ωάρια περιμένουν να έρθει η σειρά τους να ωριμάσουν και να απελευθερωθούν στη σάλπιγγα με την ωορρηξία, ώστε να γονιμοποιηθούν από τo σπερματοζωάριο, να δημιουργηθεί το έμβρυο που θα εμφυτευθεί στο ενδομήτριο και θα προκαλέσει εγκυμοσύνη. Από τα 300 χιλιάδες ωάρια που διαθέτει κατά μέσο όρο μια γυναίκα στην εφηβεία της μόνο 300 περίπου (ένα κάθε μήνα) θα καταφέρουν να φτάσουν στο τελικό στάδιο ωρίμανσης και να απελευθερωθούν με την ωορρηξία. Τα υπόλοιπα χάνονται σταδιακά. Όταν απομείνουν γύρω στα 1000 επέρχεται η εμμηνόπαυση.

Δεν υπάρχει αξιόπιστος τρόπος εκτίμησης της ποιότητας των ωαρίων μιας γυναίκας. Όσο πιο πολύ χρονικά διάστημα τα ωάρια περιμένουν για να ωριμάσουν, δηλαδή όσο πιο μεγάλης ηλικίας είναι η γυναίκα, τόσο πιο πολλά λάθη συμβαίνουν κατά τη διαδικασία της ωρίμανσης που ονομάζεται μείωση με αποτέλεσμα να δημιουργούνται ώριμα ωάρια με δομικές και αριθμητικές χρωμοσωμικές ανωμαλίες (ωάρια χαμηλής ποιότητας – ανευπλοειδικά).

Τα ωάρια χαμηλής ποιότητας έχουν λιγότερες πιθανότητες να προκαλέσουν εγκυμοσύνη και αυξημένες πιθανότητες να προκαλέσουν αποβολή ή δημιουργία εμβρύων με χρωμοσωμικές ανωμαλίες. Οπότε, όσο η ηλικία της γυναίκας αυξάνεται, παρατηρείται ελάττωση της γονιμότητας και αύξηση της συχνότητας αποβολών.
Στην δεκαετία των 20 ετών η ποιότητα των ωαρίων είναι σε πολύ υψηλά επίπεδα. Μετά την ηλικία των 35-37 ετών κατά μέσο όρο η ποιότητα των ωαρίων που παράγει μια γυναίκα μειώνεται αισθητά, ακόμα και αν η ποσότητα παραμένει σε ικανοποιητικά επίπεδα.

Πως η κρυοσυντήρηση ωαρίων «παγώνει» τον χρόνο

Στη θεραπεία κρυοσυντήρησης ωαρίων χορηγούμε στη γυναίκα ορμόνες για να διεγείρουμε τις ωοθήκες και να βοηθήσουμε να ωριμάσουν όσο το δυνατόν περισσότερα ωάρια ταυτόχρονα σε έναν κύκλο. Στο βραχύ πρωτόκολλο διέγερσης αρχίζουμε την χορήγηση των ορμονών στην έναρξη του κύκλου της γυναίκας. Παράλληλα παρακολουθούμε την ανταπόκριση των ωοθηκών υπερηχογραφικά και ορμονικά με εξετάσεις αίματος. Κατά μέσο όρο χρειάζονται 10 με 12 ημέρες διέγερσης και στο διάστημα αυτό η γυναίκα πρέπει να επισκεφτεί το κέντρο για παρακολούθηση 3 με 4 φορές.

Στη συνέχεια πραγματοποιείται η ωοληψία, με ήπια μέθη, και συλλέγονται τα ωάρια από τις ωοθήκες. Είναι μια απλή διαδικασία διάρκειας 10 με 15 λεπτών. Τα ώριμα ωάρια καταψύχονται με τις σύγχρονες τεχνικές της απότομης κρυοσυντήρησης (vitrification – υαλοποίηση).

Όταν επιστρέψει στο μέλλον η γυναίκα για να χρησιμοποιήσει τα ωάρια για εγκυμοσύνη, τότε «θερμαίνουμε» τα ωάρια, τα γονιμοποιούμε με το σπέρμα του συντρόφου και δημιουργούμε έμβρυα που θα τοποθετηθούν στη μητρική κοιλότητα (εμβρυομεταφορά). Όσα έμβρυα δεν μεταφερθούν καταψύχονται για μελλοντική χρήση.

Τα ωάρια καταψύχονται και παράλληλα διατηρείται η ποιότητά τους. Αν καταψύξουμε ωάρια μια γυναίκας 34 ετών και τα χρησιμοποιήσει όταν είναι 40 ετών, τότε οι πιθανότητες εγκυμοσύνης της παραμένουν στα επίπεδα της ηλικιακής ομάδας των 34 ετών και είναι αρκετά υψηλές.

Από τον αριθμό των καταψυγμένων ωαρίων, μέχρι τον αριθμό των εμβρύων μπορεί να παρατηρηθεί πτώση που εξαρτάται κυρίως από την ποιότητα των ωαρίων όταν καταψύχθηκαν, κάτι το οποίο έχει σχέση με την ηλικία της γυναίκας όταν κατέψυξε τα ωάριά της. Όσο πιο νέα είναι η γυναίκα όταν καταψύχονται τα ωάριά της τόσο πιο πολλά έμβρυα θα παραχθούν και τόσο πιο υψηλές είναι οι πιθανότητες εγκυμοσύνης.

Όσο πιο μεγάλης ηλικίας είναι η γυναίκα τόσο πιο πολλά ωάρια πρέπει να καταψυχθούν, γιατί αναμένεται μεγαλύτερη πτώση από τον αριθμό των καταψυγμένων ωαρίων στο αριθμό των εμβρύων. Όσο πιο λίγα έμβρυα παραχθούν τόσο λιγότερες είναι οι πιθανότητες εγκυμοσύνης. Γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας μπορεί να χρειαστεί να υποβληθούν σε περισσότερους από έναν κύκλους κρυοσυντήρησης ωαρίων ώστε να συγκεντρωθεί μεγαλύτερος αριθμός καταψυγμένων ωαρίων και να έχουν υψηλότερες πιθανότητες εγκυμοσύνης.

Σύμφωνα με τα σύγχρονα ερευνητικά δεδομένα, οι πιθανότητες εγκυμοσύνης από «κατεψυγμένα» και «φρέσκα» ωάρια είναι παρόμοιες.

Μπορούμε να ξέρουμε πόσα ωάρια αναμένουμε να συλλέξουμε σε έναν κύκλο;

Ο αριθμός των ωαρίων που μπορούμε να συλλέξουμε από μια γυναίκα εξαρτάται από το απόθεμα των ωοθηκών της, το οποίο ελαττώνεται με την αύξηση της ηλικίας. Ο έλεγχος του αποθέματος των ωοθηκών μπορεί να γίνει με υπερηχογραφικά με την καταμέτρηση των ωοθυλακίων που αναπτύσσονται (antral follicle count) και ορμονικά με την μέτρηση της AMH (Αντιμυλλέριος ορμόνη – Anti-Müllerian hormone).

Η ορμόνη αυτή παράγεται από τα ωοθυλάκια που έχουν απομείνει στις ωοθήκες. Η μέτρηση της ΑΜΗ μπορεί να γίνει οποιαδήποτε μέρα του κύκλου. Μεγαλύτερο απόθεμα ωοθηκών (υψηλή AMH, υψηλός αριθμός αναπτυσσόμενων ωαθυλακίων) συνεπάγεται καλύτερη συγκομιδή ωαρίων σε έναν κύκλο διέγερσης ωοθηκών.

Συμπερασματικά: Η κρυοσυντήρηση ωαρίων αποτελεί μια σύγχρονη τεχνική διατήρησης της γονιμότητας, ευρέως διαδεδομένη στο εξωτερικό, και μπορεί να δώσει σε γυναίκες την ευκαιρία να τεκνοποιήσουν σε μεγαλύτερη ηλικία, όταν οι πιθανότητες φυσιολογικής σύλληψης είναι χαμηλές ή και μηδαμινές. Οι πιθανότητες απόκτησης παιδιών από κρυοσυντηρημένα ωάρια είναι μεγαλύτερες όσο μεγαλύτερος ο αριθμός των ωαρίων και όσο νεότερη η ηλικία της γυναίκας όταν υπεβλήθηκε στη διαδικασία κρυοσυντήρησης.

Ο Θωμάς Σταυράκης είναι ο επιστημονικά υπεύθυνος της Fertilia. Εξειδικεύτηκε και εργάστηκε στο Λονδίνο επί πενταετίας: στο Hammersmith Hospital και την ιδιωτική κλινική London Women’s Clinic στη Harley Street