Διατροφή και υπογονιμότητα: Πώς συνδέονται;

Είναι η διατροφή παράγοντας που μπορεί να επηρεάσει τη γονιμότητα ενός ζευγαριού; Υπάρχουν τροφές που ενδέχεται να συμβάλλουν στην υπογονιμότητα ή αντίθετα να ενισχύσουν την αναπαραγωγική ικανότητα μιας γυναίκας ή ενός άντρα; Μελέτες των τελευταίων ετών συσχετίζουν όλο και περισσότερο την υπογονιμότητα με τις διατροφικές συνήθειες, προτείνοντας μικρές αλλαγές στο καθημερινό μενού, ώστε να δημιουργηθούν καλύτερες συνθήκες για τη σύλληψη.

Πώς όμως μπορεί η διατροφή να επηρεάσει τη γονιμότητα; Τροφές με μεγάλη περιεκτικότητα σε ιχνοστοιχεία και βιταμίνες, όπως τα φρούτα, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά και τα όσπρια, τροφές πλούσιες σε ω3 λιπαρά, όπως τα λιπαρά ψάρια και οι ξηροί καρποί, τροφές με άπαχη πρωτεΐνη, όπως το κοτόπουλο, η γαλοπούλα, τα αυγά και τα άπαχα γαλακτοκομικά, έχουν συνδεθεί με την αυξημένη γονιμότητα τόσο σε γυναίκες όσο και σε άντρες. Η δε αποχή από την κατανάλωση αναψυκτικών, ζάχαρης, γλυκών και τηγανιτών, αλλά και ο περιορισμός του κόκκινου κρέατος βελτιώνει τις πιθανότητες μιας σύλληψης ακόμα περισσότερο.

Διατροφή και γυναικεία υπογονιμότητα

Στην περίπτωση των γυναικών μια διατροφή πλούσια σε κορεσμένα λιπαρά και υδατάνθρακες υψηλού γλυκαιμικού δείκτη θέτει τις βάσεις για την παχυσαρκία και την ινσουλινοευαισθησία, αυξάνοντας τις πιθανότητες υπογονιμότητας. Η υπερβολική κατανάλωση τροφών όπως πατάτες, ρύζι, ζυμαρικά και λευκό ψωμί μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα ωορρηξίας, άρα και γονιμότητας.

Επίσης, η αυξημένη εναπόθεση λίπους στις παχύσαρκες γυναίκες ειδικά στην περιοχή της κοιλιάς έχει συνδεθεί με μειωμένες πιθανότητες σύλληψης. Όταν δε οι κακές διατροφικές συνήθειες συνδέονται με την απουσία σωματικής άσκησης, τότε η υπογονιμότητα μπορεί να ευνοηθεί ακόμα περισσότερο.

Η αυξημένη κατανάλωση καφεΐνης, που ξεπερνά τα τρία φλιτζάνια καφέ την ημέρα, σχετίζεται με τη γυναικεία υπογονιμότητα, ενώ και το υπερβολικό αλκοόλ ενδέχεται να επηρεάσει την αναπαραγωγική ικανότητα μιας γυναίκας, καθώς δρα καταστροφικά σε βιταμίνες όπως η Ε και η C που περιέχονται στις τροφές. 

Τι πρέπει λοιπόν να αλλάξει μια γυναίκα στη διατροφή της, για να βελτιώσει τις πιθανότητές της στη γονιμότητα;

Μια διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης, πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, όπως ελαιόλαδο, ξηροί καρποί και λιπαρά ψάρια, μπορεί να βοηθήσει στη γονιμότητα.

Επίσης, συνιστάται η μείωση της ζωϊκής πρωτεΐνης και δη του κόκκινου κρέατος και η αντικατάστασή της με όσπρια που έχει αποδειχθεί ότι ενισχύουν τη γονιμότητα.

Τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά θεωρούνται ευεργετικά, καθώς είναι πλούσια σε φολλικό οξύ, στοιχείο απαραίτητο για την αύξηση της γυναικείας γονιμότητας. 

Μελέτες έχουν δείξει ότι το πλήρες γάλα, σε αντίθεση με τα άπαχα γαλακτοκομικά, επηρεάζει θετικά τη γυναικεία γονιμότητα. Επίσης, ο περιορισμός της καφεΐνης και του αλκοόλ θεωρείται επιτακτικός.

Σημαντικό είναι και το ιώδιο για τη γυναικεία γονιμότητα, καθώς συμβάλλει στη βελτίωση του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών. Το ιώδιο μπορεί να προσληφθεί μέσω των γαλακτοκομικών ή των αυγών, αλλά και ως συμπλήρωμα διατροφής.

Η διατήρηση ενός φυσιολογικού βάρους είναι τέλος ιδιαίτερα σημαντική για τη γυναικεία γονιμότητα. Άλλωστε, τα στατιστικά δείχνουν πως οι υπέρβαρες γυναίκες αντιμετωπίζουν συχνότερα προβλήματα στην έμμηνο ρύση, μεγαλύτερο κίνδυνο στειρότητας, αλλά και υψηλότερα ποσοστά επιπλοκών στην εγκυμοσύνη ή αποβολών, εφόσον έχουν συλλάβει.

Διατροφή και ανδρική υπογονιμότητα

Τι συμβαίνει όμως στην περίπτωση των ανδρών; Μελέτες δείχνουν πως τα κορεσμένα λίπη, το επεξεργασμένο κρέας, τα τυροκομικά, τα γλυκά, τα ανθρακούχα ποτά, το αλκοόλ και ο καφές σχετίζονται με την ανδρική υπογονιμότητα. Τα δύο τελευταία μάλιστα στην υπερβολική κατανάλωσή τους μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά την ποιότητα και την κινητικότητα του σπέρματος.

Στον αντίποδα η κατανάλωση ψαριών, θαλασσινών, δημητριακών ολικής άλεσης, φρούτων και λαχανικών, γαλακτοκομικών χαμηλών σε λιπαρά, αλλά και πουλερικών μπορεί να βοηθήσει την ανδρική γονιμότητα. Συστατικά όπως η  βιταμίνη Ε, η βιταμίνη C, το β-καροτένιο, το σελήνιο, ο ψευδάργυρος, η κρυπτοξανθάνη και το λυκοπένιο, αποτελούν σύμμαχο της γονιμότητας των ανδρών. Μάλιστα, ειδικά η λήψη σεληνίου και ω-3 λιπαρών μπορεί να αυξήσει την κινητικότητα του σπέρματος.

Οι άνδρες μπορούν να βρουν τις βιταμίνες C και E στα εσπεριδοειδή, στο ελαιόλαδο και στα λιπαρά ψάρια, τον ψευδάργυρο στα οστρακοειδή και το λυκοπένιο στην τομάτα, αλλά και σε σάλτσες τομάτας. Όλα αυτά ενισχύουν την κινητικότητα, την ποιότητα, αλλά και την ποσότητα του σπέρματος, όπως επίσης και την τεστοστερόνη, στοιχείο σημαντικό για τη γονιμοποίηση.

Το φυσιολογικό βάρος είναι καταλυτικό και στην περίπτωση της ανδρικής γονιμότητας. Η παχυσαρκία έχει συσχετιστεί με τη χαμηλή ποιότητα του σπέρματος και της τεστοστερόνης, αλλά και με την αυξημένη εστραδιόλη ορού, που μπορεί να προκαλέσει σεξουαλική δυσλειτουργία.

Υγιεινός τρόπος ζωής και άθληση

Σημαντικό επίσης παράγοντας και για τα δύο φύλλα αποτελεί η συμμετοχή σε φυσική δραστηριότητα και η μείωση της καθιστικής συμπεριφοράς.

Επιστημονικά δεδομένα δείχνουν, ότι η καθημερινή δραστηριότητα ήπιας μορφής, 30 – 45 λεπτών, όπως περπάτημα σε κανονικό ρυθμό, χορός, κηπουρική, κολύμβηση κλπ., επιδρούν θετικά στην αντιμετώπιση της υπογονιμότητας, ενώ δε συστήνεται η άσκηση αυξημένη έντασης, δηλαδή έντονο τρέξιμο, ποδήλατο ή κολύμπι, για κανένα από τα δύο φύλλα. Μπορεί η διατροφή να μην κάνει θαύματα για τη γονιμότητα, έχει όμως τη δυνατότητα να την ενισχύσει και να βοηθήσει σε μια σύλληψη. Το μοντέλο της Μεσογειακής Διατροφής ενδείκνυται για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της υπογονιμότητας. Αλλάξτε τις διατροφικές σας συνήθειες, κάνοντας συνολικά καλό στην υγεία σας και αυξάνοντας εν προκειμένω τις πιθανότητές σας στην τεκνοποίηση.