Ποια είναι η διαδικασία της σπερματογένεσης;

Η σπερματογένεση είναι η διαδικασία όπου παράγονται και αναπτύσσονται τα σπερματοζωάρια μέσα στους όρχεις. Είναι μία συνεχής διαδικασία καθ’όλη την διάρκεια ζωής του άντρα. Πιο συγκεκριμένα, τα σπερματοζωάρια παράγονται εντός των σπερματικών σωληναρίων, τα οποία αποτελούνται από πολλά λεπτά σωληνάρια. Επίσης, στα τοιχώματα των σωληναρίων υπάρχουν κύτταρα Sertoli, τα οποία βοηθούν στην υποστήριξη και θρέψη των ανώριμων σπερματοζωάριων. Κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης των νεαρών γεννητικών κυττάρων, τα κύτταρα Sertoli τα μεταφέρουν από την εξωτερική επιφάνεια του σπερματικού σωληναρίου στο κεντρικό κανάλι. Η διαδικασία αυτή διαρκεί περίπου 74 ημέρες και περιλαμβάνει περιόδους ηρεμίας. Οπότε κάθε 10-12 βδομάδες περίπου έχουμε έναν νέο κύκλο σπερματογένεσης για τον άντρα.

Η διαδικασία της σπερματογένεσης περιλαμβάνει την ανάπτυξη ανώριμων κυττάρων, γνωστών και ως σπερματογόνια, από βλαστοκύτταρα στο εξωτερικό τοίχωμα των σπερματικών σωληναρίων. Τα βλαστοκύτταρα αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται με τη διαδικασία της μίτωσης για να δημιουργήσουν μελλοντικά σπερματοζωάρια. Τα μισά από αυτά τα κύτταρα εξελίσσονται σε σπερματοζωάρια, ενώ τα υπόλοιπα παραμένουν ως βλαστικά κύτταρα για να εξασφαλίσουν συνεχή παραγωγή γεννητικών κυττάρων. Τα πρωτογενή σπερματοζωάρια μετακινούνται προς το κέντρο του σπερματικού σωληναρίου και προσκολλώνται γύρω από τα κύτταρα Sertoli. Στη συνέχεια, τα πρωτογενή σπερματοζωάρια διαιρούνται για να δημιουργήσουν δευτερογενή σπερματοζωάρια με μόνο 23 χρωμοσώματα (τον μισό αριθμό δηλαδή) εκ των οποίων και ένα μόνο φυλετικό χρωμόσωμα (X ή Y) το οποίο καθορίζει και το φύλο του εμβρύου που θα δημιουργηθεί.

Το δευτερογενές σπερματοζωάριο περνά από διαδικασία ωρίμανσης πριν γίνει ικανό να γονιμοποιήσει ένα ωάριο. Κατά τη διάρκεια αυτής της ωρίμανσης, το σπερματοζωάριο υποστηρίζει κάποιες αλλαγές στο σχήμα και τη μορφή του μέσω ενός μεταβατικού σταδίου, της λεγόμενης σπερμιογένεσης, προτού σχηματιστούν τα πλήρως λειτουργικά σπερματοζωάρια. Πιο συγκεκριμένα, το πυρηνικό υλικό συσσωρεύεται περισσότερο και αποκτά ένα ωοειδές σχήμα γνωστό ως κεφαλή. Αυτή η κεφαλή καλύπτεται εν μέρει από ένα κάλυμμα που ονομάζεται ακρόσωμα. Το ακρόσωμα είναι σημαντικό για να βοηθήσει το σπέρμα να εισέλθει στο ωάριο. Στο άλλο άκρο της κεφαλής, προσκολλάται η ουρά του σπερματοζωαρίου, η οποία αποτελείται από μια μακριά, λεπτή δέσμη νηματίων που μετακινούν το σπέρμα με την κυματιστή τους κίνηση. Μόλις το σπέρμα ωριμάσει, περνά από τους σπερματικούς σωλήνες και αποθηκεύεται στην επιδιδυμίδα των όρχεων μέχρι να είναι έτοιμο να εξέλθει από το ανδρικό σώμα.

Όταν το ωάριο και το σπέρμα συνδυάζονται και τα χρωμοσώματά τους ενώνονται, τα χαρακτηριστικά των δύο ατόμων αναμειγνύονται και ένας νέος οργανισμός αρχίζει να αναπτύσσεται.

**του Κυριαζή Γερακούδη, ΜSc Βιολόγος, Βοηθός Εργαστηρίου Fertilia