Υαλοποίηση Ωαρίων: Επανάσταση στην Κρυοσυντήρηση και την Εξωσωματική Γονιμοποίηση

Η κρυοσυντήρηση ωαρίων αποτελεί πλέον βασικό εργαλείο στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, δίνοντας τη δυνατότητα σε γυναίκες να διατηρήσουν τη γονιμότητά τους για μελλοντική χρήση. Η τεχνική της υαλοποίησης (vitrification) έχει μεταμορφώσει τον τρόπο με τον οποίο τα ωάρια καταψύχονται και διατηρούνται, προσφέροντας πολύ υψηλότερα ποσοστά επιβίωσης και γονιμοποίησης σε σύγκριση με τις παλαιότερες μεθόδους, όπως η αργή κατάψυξη (slow freezing).

Τα Οφέλη της Κρυοσυντήρησης

Αναβολή της μητρότητας: Δίνει στη γυναίκα τη δυνατότητα να καθυστερήσει την απόκτηση παιδιών, ενώ διατηρεί την γονιμότητάς της.

Διασφάλιση της γονιμότητας: Τα ωάρια που συλλέγονται σε νεαρότερη ηλικία είναι πιο υγιή και έχουν περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας στην εξωσωματική γονιμοποίηση αργότερα.

Ασφάλεια σε περιπτώσεις ιατρικής θεραπείας: Επιτρέπει στις γυναίκες που πρόκειται να υποβληθούν σε θεραπείες που μπορεί να επηρεάσουν τη γονιμότητά τους ή την ποιότητα των ωαρίων τους, να διατηρήσουν τις δυνατότητες αναπαραγωγής τους.

Από την Αργή Κατάψυξη στην Υαλοποίηση

Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 2000, η επικρατούσα μέθοδος κρυοσυντήρησης ωαρίων και εμβρύων ήταν η αργή κατάψυξη. Σε αυτή τη διαδικασία:

Η θερμοκρασία μειωνόταν σταδιακά (με ρυθμό περίπου -0,3 έως -2°C/λεπτό).

Χρησιμοποιούνταν κρυοπροστατευτικές ουσίες (cryoprotectants) για να προστατευθούν τα κύτταρα από την αφυδάτωση και τους παγοκρυστάλλους.

Παρά τις προφυλάξεις, η δημιουργία παγοκρυστάλλων μέσα στο ωάριο ήταν δύσκολο να αποφευχθεί, οδηγώντας συχνά σε καταστροφή του κυτταρικού υλικού.

Η μέθοδος αυτή είχε χαμηλά ποσοστά επιβίωσης των ωαρίων μετά την απόψυξη (μόλις 30–50%) και περιορισμένη αποτελεσματικότητα στην εξωσωματική γονιμοποίηση.

Η Τεχνική της Υαλοποίησης (Vitrification)

Η υαλοποίηση είναι μια ταχεία μέθοδος κατάψυξης κατά την οποία το ωάριο ψύχεται εξαιρετικά γρήγορα (άνω των -10.000°C/λεπτό) με τη βοήθεια υψηλής συγκέντρωσης κρυοπροστατευτικών ουσιών. Η ταχύτητα της κατάψυξης είναι τόσο μεγάλη, που αποτρέπει τον σχηματισμός παγοκρυστάλλων. Παράλληλα, τα υγρά του κυττάρου μετατρέπονται σε μια άμορφη, υαλώδη (σαν γυαλί) μορφή, εξ ου και η ονομασία “υαλοποίηση”.

Βασικά Στάδια της Υαλοποίησης:

• Έκθεση σε κρυοπροστατευτικά: Το ωάριο τοποθετείται σε ειδικά διαλύματα για να προστατευτεί από την ωσμωτική πίεση.
• Τοποθέτηση σε ειδικά καλαμάκια (straws): Ελαχιστοποιείται ο όγκος του υγρού, για να επιτευχθεί πιο αποτελεσματική ψύξη.
• Άμεση βύθιση σε υγρό άζωτο (-196°C): Η διαδικασία ολοκληρώνεται σχεδόν ακαριαία.Πλεονεκτήματα Υαλοποίησης

Πλεονεκτήματα Υαλοποίησης

• Πολύ υψηλά ποσοστά επιβίωσης μετά την απόψυξη (>90%).
• Διατήρηση της ακέραιας δομής του ωαρίου.
• Αυξημένα ποσοστά γονιμοποίησης και εγκυμοσύνης.
• Ασφάλεια και αποτελεσματικότητα, ακόμη και για προγράμματα δωρεάς ωαρίων ή oncofertility (για γυναίκες με καρκίνο).

Σημασία της Υαλοποίησης στην Εξωσωματική Γονιμοποίηση

Η υαλοποίηση ωαρίων:

Επιτρέπει την ευελιξία στο χρονοδιάγραμμα της IVF.

Είναι κρίσιμη για προγράμματα καθυστέρησης μητρότητας (“social egg freezing”).

Επιτρέπει τη χρήση κατεψυγμένων ωαρίων με επιτυχία συγκρίσιμη με φρέσκα ωάρια.

Έχει βελτιώσει σημαντικά την πρόγνωση για γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας, εφόσον έχουν προνοήσει να καταψύξουν τα ωάρια τους νωρίτερα.

Επιστημονικά Δεδομένα και Εξελίξεις

Πλήθος μελετών τα τελευταία χρόνια επιβεβαιώνουν τα πλεονεκτήματα της υαλοποίησης:

Η ESHRE (Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ανθρώπινης Αναπαραγωγής και Εμβρυολογίας) έχει εγκρίνει την υαλοποίηση ως ασφαλή και αποτελεσματική μέθοδο.

Οι περισσότερες μονάδες εξωσωματικής γονιμοποίησης διεθνώς έχουν εγκαταλείψει την μέθοδο της αργής κατάψυξης και χρησιμοποιούν πλέον αποκλειστικά την υαλοποίηση.

Η υαλοποίηση ωαρίων σηματοδότησε μια επανάσταση στην κρυοσυντήρηση και την εξωσωματική γονιμοποίηση. Αντικαθιστώντας την  μέθοδο της αργής κατάψυξης, έφερε ποσοστά επιβίωσης, γονιμοποίησης και κύησης που καθιστούν την τεχνική αυτή αξιόπιστη και ασφαλή. Σε συνδυασμό με τις κοινωνικές και ιατρικές ανάγκες των σύγχρονων γυναικών, η υαλοποίηση δεν αποτελεί πλέον μια «πειραματική» τεχνική, αλλά έναν βασικό πυλώνα της αναπαραγωγικής ιατρικής του 21ου αιώνα.

**Της Γιώτας Βαλέρα, BSc, MSc, Κλινικός Εμβρυολόγος Fertilia.